
CAZ (Jazz) MÜZİK Tarihi, Gelişimi, Hakkında Ansiklopedik Bilgileri
On dokuzuncu yüzyılın sonlarına doğru Amerika’nın güney illerinde, Afrika’dan gelen
zencilerin kendi müziklerini Avrupa müziğinden öğrendikleriyle birleştirmeleri sonucunda
ortaya çıkan caz müziği, Avrupa müziğinin yüzyıllar süren evrimini yarım yüzyıl gibi bir süre
içinde, benzer evrelerden geçerek izlemiş ve kendine özgü, kendi kendine yeten bir sanat
müziği olma kimliğini kazanmıştır.
Hem Avrupa bestecilerini etkilemesi, hem de ilkel bir halk müziğinin sanat müziği haline gelmesi gibi önceliği olmayan ve dünyanın başka hiçbir yerinde, hiçbir çağda rastlanmamış bir olayı simgelemesi bakımından caz müziği inceleme alanına girmektedir.

Caz müziği tarihinin ilk evresi olan ve on dokuzuncu yüzyıl sonundan 1917 yılına kadargeçen süre içinde, New Orleans’ın eğlence bölgesi Storyville’de gelişti. New Orleans cazının çalgılanmasını, hem melodi, hem armoni yönünden düzenlenişini kesinliğe ulaştıran ilk müzikseverlerden birinin trompetçi Buddy Bolden olduğu bilinir.
1917 yılında Washington’dan gelen bir buyrukla Storyville kapatıldığında işsiz kalan çalgıcılar kuzeye göç etmeye başladılar. Böylece caz önce Amerika’ya, sonra da dünyaya yayılmanın yolunu tuttu.
Cazın dünyaya yayılmasıyla birlikte “Caz Çağı” adıyla anılan bir çağ da başlamış oldu.
1920 yılları, çalışmaları caza yaklaştırılmaya çalışılmış sanatçıların çağıdır. Edebiyatta T.S. Eliot, John Dos Passos, Sinclair Lewis, Jean Cocteau, Blaise Cendrars, Avrupa müziğinde
Stravinski ve Fransız Altıları, resimde Picabia ve İtalyan “futurist”leri hep, cazla beslendiği,
cazdan esinlendiği öne sürülen davranışların simgesi olarak gösterilirler.
Caz, Özetle, Amerikalı zencilerin dindışı müziğidir.

Özellikle çalgı müziğidir ve bu bakımlardan zencilerin din müziği olan “spiritual”den ayrılır.
Cazda zaman ölçüsü genel kural olarak dört zamanlıdır. Başka ölçüler (5/4, 3/4, vs.) kullanıldığında caz özelliğinin kaybolmaması için bu
ölçülerin, dört zamanlı ölçünün ritim ve vurgu gereklerine göre yorumlanması gerekir. Dört
zamanlı tempoda birinci ve üçüncü zamanların kuvvetli, ikinci ve dördüncü zamanların zayıf
olduğu varsayımı cazda değerini kaybetmiştir. Cazda vurgular, zayıf zaman denen ikinci ve
dördüncü zamanlara vurulur. Zayıf zaman vurgulamasına icracının verdiği yumuşaklık,
esneklik, sözlük anlamı bakımından “sallanış, hareket, esneklik ve canlılık” gibi anlamlara
gelen “swing” kelimesiyle anlatılır.

Notanın cazdaki önemi, Avrupa’nın alışılmış müziğinde olduğu kadar büyük değildir. Çünkü
cazcılar çoğunlukla, verilen temler üstüne, doğaçtan çalarlar. Bu bakımdan caz, doğaçtan
çalma (improvisation) sanatını müziğe yeniden kazandırmıştır. Müziği, önceden
hazırlanmaksızın aynı zamanda hem bestelemek, hem de seslendirmek sanatı, müzik
sanatının ana ilkelerindendir.
On yedinci yüzyıl çalgı müziğinde de, özellikle klavsen çalgıcılığında, doğaçtan çalış müzik yaratıcılığının başlıca yolu olmuş çıkmıştı.
Mozart çağında ise doğaçtan çalışa artık yalnız kadanslarda erkinlik verilmeye başlandı. Gene de
barok dönemde Bach’ın, Haendel’in, klasik dönemde Mozart’ın, Clementi’nin, Beethoven’in,
romantik dönemde de Mendelssohn’un, Liszt’in, Franck’ın doğaçtan çalış ustaları oldukları
Cazda çalgıcıların doğaçtan çalışı, yakın yıllardaki deneysel çabalar dışında, seçilen temin
ölçü sayısı ve akor dizileriyle sınırlanmıştır. Fakat caz yalnız doğaçtan çalışa dayanmaz;
yazılı müziğe de yer verir.
Armoni bakımından caz müziğe yeni bir şey getirmemiş, Avrupa’nın geleneksel armoni
kurallarından yararlanmıştır. Melodi bakımından, Avrupa’nın majör ve minör modlarına
başvurulmakla birlikte, bu gamların yedinci ve üçüncü derecelerinin yarım ton
pesleştirilmesiyle “blues” gamı ortaya çıkmıştır. Son yıllarda bir yandan majör ve minör
dışındaki makamlara, öte yandan on iki nota dizisinin olanaklarına da başvurduğu olmuştur.
MOZART-TÜRK MARŞI Caz Versiyon Piyano Müziği Mozard Turkish March-Rondo Alla Turca Güneş Yakartepe
